Salgın nedeniyle sosyal çevrelerinden uzak kalan çocuklara, körelmiş olabilecek sosyal becerilerini yeniden kazandırmak gerekiyor. Bunun için de özellikle anne ve babalara önemli görevler düşüyor.
Bırakın arkadaşını kendisi seçsin ara sıra evine misafir etsin!
Tüm dünyada ve ülkemizde sosyal izolasyona zorunlu kaldığımız pandemi sürecinde hem çocuklar hem yetişkinler, güvenli alan sağlayan sosyal çevrelerinden uzak kaldılar. Bazı sınıfların fiziki olarak okula döndüğü bugünlerde, çocuklara körelmiş olabilecek sosyal becerilerini (oyuncak paylaşma, oyuna dâhil olma, sırasını bekleme vb.) tekrar kazandırmak için hem öğretmenlere hem de velilere görevler düşüyor.
Bazen yalnız kalmalarına, arkadaşlarını kendilerinin seçmelerine ve eve getirmelerine izin vermek gibi zor olmayan ama etkili yöntemlerle çocuklarınızın sağlıklı sosyalleşmesine destek olabilirsiniz.
Üsküdar SEV Anaokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü Uzmanları; çocukların hangi yaşlarda nasıl özelliklere sahip olduklarını ve sosyal becerilerinin sağlıklı gelişmesi için yapılması gerekenler hakkında bilgiler verdiler. Dikkatle okumanızı öneriyoruz!
AKRAN İLİŞKİSİ ÇOK ÖNEMLİ
Yaşamın ilk yıllarında geliştirilen akran ilişkileri çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi için büyük önem taşır. Bütün bunlar çocukların kendi kişiliklerini geliştirmelerine yardımcı olur ve sağlıklı bireyler olarak topluma adapte olmalarını sağlar. Bu karşılıklı ilişkiler sayesinde çocuk;
* Problem çözmeyi
* Cinsel kimliğine uygun davranışlar geliştirmeyi
* Duygularını anlamlandırmayı
* Kendini rahat ifade etmeyi öğrenir.
AKRAN İLİŞKİLERİ OKULÖNCESİ DÖNEMDE ŞEKİLLENİYOR
2-4 Yaş Dönemi
Yaşamın başlangıcında görülen ilk sosyal davranış, bebeklerin annelerine olan bağlılığıdır. Yeni doğmuş bebeğin anneye bağlılığı; ona yakın olması, sarılması ve anneyi devamlı bir şekilde gözlemesi ile görülür. Ancak bebek büyüdükçe anneye bağlılık farklılaşır ve çevresini araştırmak amacıyla ondan kopar.
Okulöncesi dönemde çocuğun akran ilişkilerini şekillendiren çeşitli gelişim öğeleri bulunmaktadır.
Konuşma becerisi bunlardan en önemlisidir. Konuşma; çocukların bilgi alma, bir şeyler anlatma ve paylaşımda bulunma gibi farklı amaçları gerçekleştirmelerini sağlar. Çocukların akranlarıyla ilişkilerini geliştirir, akranları tarafından kabul edilmelerine zemin hazırlar.
Akranlar arasındaki ilk tercihler 2 yaş itibariyle başlar. 2 yaş çocuğu henüz empati geliştirememiş olması sebebiyle yaşıtlarıyla birlikte aynı oyunu oynamak yerine, aynı anda farklı oyun tercihleriyle bir arada olmaktan hoşlanır. Bu dönem, paralel oyun dönemi olarak da adlandırılır. 2-3 yaşlarında çocuklar, hemcinsleri ile oyuncaklarını paylaşır ve hemcinslerinin isteklerine cevap verir.İlk 3 yıl içinde akranlar arasında nesneleri sahiplenme konusunda anlaşmazlık yaşanabilmekteyken zamanla bunun azaldığı görülür.
Onun yerine oyun planlamak yerine onun oyun kurucu olmasına izin verin
ARKADAŞ SEÇME DÖNEMİ 4 YAŞ SONRASI BAŞLIYOR
4-6 Yaş Dönemi
Bu yaş dönemi çocukları kendileri haricinde bir dünya olduğunu bilirler ve o dünyanın kurallarını fark ederler. Başkalarının da kendisinin gibi istekleri olduğunu görüp beklemeyi öğrenirler. Bu yaştaki çocuklar kendileri ile oynayabilen 1-2 arkadaş seçme ihtiyacındadırlar.
İlerleyen yaşla beraber çocuğun sosyal ağının içinde daha fazla akran sayısı yer almaya başlar. Seçilen arkadaşlar her iki cinsten de olabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar birbirleri ile iletişim halindeyken şakalaşmaktan keyif alırlar, argo kelimeler söylemekten hoşlanabilirler. 4-6 yaş döneminin genel özellikleri şöyle sıralanabilir:
* Oyunlar sırasında daha çok bağımsız olmayı tercih ederler. Kendi oyun tercihlerini ve isteklerini daha rahat ifade edebilirler.
* İstekleri olmadığında arkadaşları ile kavga edebilirler.
* Empati kurma becerisini henüz geliştiremedikleri için benmerkezci tavırlar sergileyebilirler.
* Bu yaş çocuklarında paylaşma ve yardımlaşma duyguları gelişmeye başlamıştır.
* Arkadaşları ile birlikte grup halinde oynamaktan hoşlanırlar.
* Dengeli oldukları gözlenir.
Ailede ilgi görmeyen çocuk şefkati arkadaş gruplarında arar
BAŞARILI SOSYAL İLİŞKİYİ AİLENİN TUTUMU BELİRLER
Sosyal ilişkilerin sağlam kurabilmesi, bazı becerilerin aile ortamında kazandırılmasına bağlıdır. Bu da siz ebeveynlerin sorumluluğundadır. Ebeveynler, çocuğa paylaşmayı, başkasının duygularını anlamayı, duygularını denetim altına almayı, belirlenmiş kurallara uymayı, saygılı olmayı, yardımlaşmayı öğretmeli.
Bazı anne-babalar, çocuklarının arkadaşlık tercihleri konusunda müdahaleci olabiliyor. Bu tarzda yaklaşımlar, çocukların hem ebeveynlerine arkadaşlıkları konusunda yalan söylemesine yol açabilir hem de kendi kararlarını kendi verme mekanizmasını olumsuz etkileyebilir.
AİLEDEKİ İLGİSİZLİK YANLIŞ ARKADAŞ NEDENİ
Aile içi sağlıklı iletişime sahip bir çocuk, arkadaş gruplarının onayına daha az ihtiyaç duyar ve bulunduğu gruptan çok fazla etkilenmez. Ancak aile içi iletişimin ve ilginin az olduğu durumlarda, çocuk ihtiyaç duyduğu ilgi ve yakınlığı bulmak için, kendini olduğu gibi kabul eden farklı arayışlara yönelebilir.
Bu nedenle, çocuğunuzla paylaşım yapabileceğiniz sohbet saatlerini yaratabilmeniz çok önemli. Eleştirel, tehdit edici, yargılayıcı yaklaşım çocuğun, ebeveyniyle olan iletişiminin azalmasına ve kendini daha iyi hissettiği akran gruplarına daha fazla yakınlaşmasına sebep olabilir.
Unutmayın ki; arkadaşlık, akranlar arasındaki bir ilişkidir. Ebeveynlerin, çocuklarıyla arkadaş olduklarını söylemeleri bir yanılsamadır. Bu durum, çocukların arkadaş gibi görmek istedikleri ebeveynleriyle olan ilişkisini zedeler. Anne-baba-çocuk arasındaki sınırın ortadan kalkmasına ve rol karmaşası yaşanmasına neden olur. Bu şekilde çocuk da, kendi ilişkilerini düzenlemekte sıkıntı yaşar.
Arkadaş tercihlerine sürekli müdahale ederseniz yalan söylemesine neden olabilirsiniz!
SOSYAL BECERİLERİNİN GELİŞİMİ İÇİN ÖNERİLERİ DİKKATE ALIN!
* YALNIZ KALMALARINA İZİN VERİN Çocuklarınızın, sizlerin kontrolünde yalnız kalabilmeleri için çaba sarf edin. Ev içindeki oyunları sürekli birlikte oynamanız gerekmiyor. Çocuklarınızın tek başlarına oyun kurmalarına ve vakit geçirmelerine fırsat vermelisiniz.
* DOĞRU ROL MODEL OLUN Çocuğunuzla aranızda güvenli bir ilişkinin olması büyük önem taşıyor. Çocuğun ilk tanıdığı insanlar olan anne-babası ile ilişkileri, daha sonra kuracağı arkadaşlık ilişkilerinde model görevi görür.
* SÜREKLİ OYUN PLANLAMAYIN Çocuklarınızla keyifli zaman geçirmeniz önemli; ancak sürekli yapılandırılmış etkinlikler sunmamanız gerekir. Çocuklarınızın hayal dünyaları ve oyun kurma becerileri bu şekilde zenginleşebilir. Unutmayın ki “iyi oyun kurucu” olmak, arkadaşlar arasında ilgi çekici bir özelliktir.
* EVE ARKADAŞINI GETİRMESİNE İZİN VERİN Çocuğunuzun eve arkadaşlarını getirmesine izin verin. Bu, çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve arkadaşlıklarını geliştirmesi için etkili bir yöntemdir. Ayrıca toplumdaki sosyal kuralları öğrenmesi açısından da gereklidir.
* ARKADAŞLARINI KENDİSİ SEÇSİN Çocuğunuza kendi arkadaşlarını seçme şansı tanıyın. Bu durum onların bağımsız bir kişilik geliştirmesine olanak sağlar. Çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve bunu kendi seçimleriyle yapması çok değerlidir; çünkü çocuğun her bir arkadaşı kendisi için ayrı bir tecrübe olacaktır.
* SORUNUNU DİNLEYİN AMA ÇÖZMEYİN Yaşadığı arkadaşlık problemlerini size aktardığında dinleyin ancak problemlerini sizin değil kendisinin çözmesi gerekir. Bunun için çocuklarınızı teşvik edin.
* ÇÖZÜMÜ BİRLİKTE ARAYIN Sohbet sırasında çözüm için neler yapabileceğini kendisine sorun ve beraber çözüm yolları arayın.
